رگ به رگ شدن مچ پا یکی از آسیب های شایع اندام تحتانی می باشد. این وضعیت می تواند برای هرکسی، پیر و جوان، ورزشکار و غیر ورزشکار ایجاد شود.

مچ پا مفصلی است که وزن را تحمل می‌کند؛ مفصلی است که در آن استخوان‌های تیبیا (درشت نی) و فیبولا (نازک نی) در پایین ساق پا و استخوان قاپ مچ پا که در بالای استخوان پاشنه قرار گرفته است، به همدیگر می‌رسند. رباط‌ها بندهای محکمی از بافت فیبری هستند که قادرند تنها کشش خفیفی را تحمل کنند؛ این رباط‌ها استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند. تاندون‌ها نسبت به رباط‌ها نرم‌تر هستند و عضلات را به استخوان‌ها وصل می‌کنند تا مفصل مچ پا بتواند حرکت کند. هر یک از این ساختارها (استخوان، رباط، تاندون) می‌تواند آسیب ببیند. این مقاله به توضیح برخی از انواع پارگی‌های رباط ها و نوعی از  پارگی تاندون مچ پا می‌پردازد.

پیچ خوردن مچ پا

یکی از علت درد مچ پا این است که در مچ پای ما رباط های کشسانی وجود دارد که استخوان ها و مفصل های مچ پا را در محل خود نگه می دارند. این رباط ها همچنین مچ پا را در برابر پیچ خوردن و حرکت غیرطبیعی در مسیر عکس محافظت می کند. رباط ها به دلیل خاصیت کشسانی خود در محدوده ی معینی کشیده می شوند و سپس به حالت طبیعی خود بازمی گردند. چنانچه یک رباط بیش از این حد کشیده شود، دچار پیچ خوردگی می شود. پیچ خوردگی مچ پا می تواند باعث درد مچ پا، ورم مچ پا و عدم توانایی در راه رفتن و ایستادن شود. مهم است به خاطر داشته باشید که مچ پا قدرت خود را از تاندون های موجود در پا که از مفصل پا عبور می کنند دارا می باشد. به این دلیل تقویت عضلات تیبیال خلفی و پرونئال پس از پیچ خوردن پا، در طول مرحله ی توانبخشی، بسیار مهم است. این که فرد قادر به راه رفتن روی مچ پا است، دلیلی برای اطمینان از عدم شکستگی نمی باشد.

انواع پیچ خوردگی مچ پا و درجه آسیب دیدگی رباط

پیچ خوردگی مچ پا انواع مختلفی دارد. در اینجا توضیحات مختصری در مورد شایع ترین انواع پیچ خوردگی و پارگی رباط مچ پا ارائه خواهیم داد:
پیچ خوردگی رباط جانبی زمانی اتفاق می افتد که پا به سمت داخل پیچ بخورد. این امر رباط های جانبی (خارجی) را تحت تاثیر قرار می دهد. سه رباط در ایجاد ساختار لیگامانی جانبی نقش دارند: رباط تالوفیبولار قدامی، رباط کلکانئوفیبولار و رباط تالوفیبولار خلفی. شدت پیچ خوردگی به رباطی که دچار آسیب شده است، بستگی دارد.
رگ به رگ شدن مچ پا با پیچ خوردگی آن متفاوت است و شیوع کمتری دارد. این وضعیت زمانی ایجاد می شود که رباط دلتوئید (داخلی) به سمت خارج پیچ بخورد. دلاتوئید یک رباط قوی است و چنانچه آسیب ببیند، می تواند موجب شکستگی مچ پا شود.
دررفتگی های شدید مچ پا کمتر شایع است و به دلیل پیچش مچ پا به سمت خارج ایجاد می شود. این نوع پیچ خوردگی ها معمولا به دلیل آسیب های شدید ایجاد می شود و اغلب در ابتدا تشخیص داده نمی شوند. درد در ناحیه ی بالای مچ پا احساس می شود.
هر کدام از این انواع پیچ خوردگی ها بر اساس آسیب وارد شده به ساختارها و رباط های بافت نرم درجه بندی می شوند. در زیر به انواع درجه بندی های پیچ خوردگی مچ پا اشاره می کنیم.

درجه بندی پیچ خوردگی مچ پا و علائم آن

انواع مختلف و علائم پیچ خوردگی مچ پا بر اساس شدت به صورت زیر درجه بندی می شوند:
درجه 1: معمولا این نوع پیچ خوردگی با درد کمی همراه است. رباط ها تاحدودی دچار کشیدگی شده اند و ممکن است پارگی جزئی ایجاد شده باشد. به میزان خیلی کم و یا هیچ، درد مفصل، ورم مچ پا، خشکی و مشکل در راه رفتن به وجود می آید. درمان معمول شامل بالا بردن وزنه تا حد قابل تحمل، تمرینات ایزومتریک، تمرینات کششی دامنه ی حرکتی و تمرینات تقویتی می باشد.
درجه 2: علایم پیچ خوردگی مچ پا در این نوع پیچ خوردگی مچ پا  در ادامه آورده شده :ممکن است درد بیشتری احساس کنید و دچار ناپایداری مفصل، کبودی، تورم، خشکی، درد متوسط تا شدید و مشکل در راه رفتن شوید. به طور معمول درمان شامل انواع روش ها از جمله بی حرکت ساختن مفصل توسط مچ بند طبی، فیزیوتراپی و انجام حرکات ورزشی کششی و تقویتی می باشد.
درجه 3: پیچ خوردگی درجه 3 شدیدترین نوع پیچ خوردگی مچ پا می باشد. علایم این وضعیت شامل تورم شدید، کبودی وسیع و درد شدید است. رباط ها به طور کامل دچار پارگی شده اند و این امر، علت اصلی ناپایداری مفصل می باشد. روش های معمول درمان شامل آتل بندی پا، روش های فیزیوتراپی مانند آنچه در مورد پیچ خوردگی های درجه 2 به کار می رود اما برای مدت طولانی، می باشد. در برخی موارد ممکن است عمل جراحی ضروری باشد.
در چنین مواردی برخی افراد می گویند هنگام ایجاد آسیب به مچ پا یک صدای ترق تروق می شنوند. در این وضعیت دچار محدودیت دامنه ی حرکتی خواهید شد و با ایجاد فشار به محل پیچ خوردگی احساس درد خواهید کرد. پزشک شما براساس میزان ورم، درد، کبودی و محدودیت ایجاد شده در دامنه ی حرکتی، شدت یا درجه ی پیچ خوردگی را تعیین می کند.

علل پیچ خوردگی مچ پا

پیچ خوردگی مچ پا زمانی اتفاق می افتد که رباط های این ناحیه بیش از حد توانشان دچار کشیدگی شوند، یا زمانی که پا به سمت داخل یا خارج بپیچد. زمین خوردن، راه رفتن یا ورزش کردن بر سطوح ناصاف می تواند موجب پیچیدگی مچ پا شود. علت پیچ خوردگی حتما نباید به ورزش کردن مرتبط باشد. این اتفاق ممکن است هنگام راه رفتن در خیابان یا  فروشگاه بیفتد.

تشخیص پیچ خوردگی مچ پا

پزشک جزئیاتی در مورد جراحت شما می پرسد تا بداند این اتفاق چگونه و چه زمانی رخ داده است، آیا قادر به راه رفتن هستید یا نه، آیا قبلا در این ناحیه دچار آسیب شده اید، در این صورت برای درمان آن از چه روش هایی استفاده کرده اید و همچنین آیا زمان جراحت مچ پا صدای ترق تروق احساس کرده اید.
پزشک معاینات فیزیکی کاملی انجام خواهد داد و ممکن است از عکسبرداری های رادیولوژی برای تعیین شکستگی آن استفاده کند. آزمایشات رادیولوژی گاهی اوقات برای کودکان بی نتیجه است، زیرا ممکن است مانند پیچ خوردگی مچ پا، به صفحه ی رشد آسیب وارد شده باشد و در عکسبرداری توسط اشعه X قابل رویت نباشد.
به منظور تشخیص صحیح و درجه بندی آسیب به مچ پا، انجام معاینات فیزیکی توسط پزشک ضروری است. این کار ممکن است دردناک باشد، چون پزشک باید مچ پای شما را در جهات مختلف حرکت دهد تا تعیین کند کدام رباط ها دچار آسیب شده اند. چنانچه پزشک شما احساس کند آسیب وارد شده شدید است، ممکن است انجام آزمایشات تشخیصی بیشتری از جمله MRI را توصیه کند تا از صحت تشخیص خود اطمینان حاصل کند.

درمان پیچ خوردگی مچ پا

به طور کل برای درمان پیچ خوردگی مچ پا سه فاز وجود دارد. فاز اول شامل استراحت، کاهش تورم و حفاظت مچ پا می باشد. به طور معمول این فاز یک هفته طول می کشد. فاز دوم یک تا دو هفته طول می کشد و شامل بازیابی محدوه ی حرکتی، انعطاف پذیری و تقویت مفصل می باشد. فاز سوم به فرد اجازه می دهد که با انجام درمان فیزیوتراپی جهت درمان پیچ خوردگی مچ پا و در ابتدا با انجام حرکات سبک تر، به تدریج به فعالیت های عادی روزانه اش برگردد.  بسته به شدت پیچ خوردگی مچ پا، فاز سوم ممکن است هفته ها و یا ماه ها طول بکشد.
گزینه های درمانی مختلفی همراه یا بدون عمل جراحی وجود دارند. گزینه ها بدون عمل جراحی شامل روش های PRICE (حفاظت، استراحت، کمپرس یخ، استفاده از مچ بند طبی و بالا قرار دادن مچ پا) می باشد. اغلب پیچ خوردگی های درجه 1 با این روش درمان می شوند. پیچ خوردگی های درجه 2 نیز با این روش اما در زمان طولانی تری قابل درمان هستند. پزشک همچنین ممکن است به شما استفاده از آتل یا گچ را توصیه کند تا مچ پای شما را ثابت نگه دارد. چنانچه به پیچ خوردگی درجه 3 دچار هستید، ممکن است به استفاده از گچ پا به مدت دو تا سه هفته نیاز داشته باشید. می توان از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی برای کنترل درد و ورم استفاده کرد.
به طور کلی، درمان پیچ خوردگی توسط عمل جراحی به ندرت صورت می گیرد. عمل جراحی گاهی اوقات در صورت آسیب شدید به رباط ها یا زمانی که روش های غیر جراحی موثر واقع نشود، ضروری خواهد بود. جراح ممکن است از روش آرتروسکوپی برای نگاه کردن به داخل مفصل برای تشخیص بخش های شکسته ی استخوان یا غضروف استفاده کند. سپس جراح روش های لازم را به کار می گیرد. در صورت لزوم، جراح از عمل جراحی ترمیمی به منظور ترمیم رباط های پاره شده استفاده می کند. این ترمیم معمولا با بخیه زدن انجام می شود. اما پزشک شما همچنین ممکن است از سایر تاندون ها یا رباط های واقع در پای شما به منظور ترمیم رباط آسیب دیده استفاده کند.
روش های درمانی فیزیوتراپی برای تقویت عضلات پا، بازیابی تعادل و افزایش محدوده ی حرکتی مفصل مورد نیاز خواهد بود. تمرینات ورزشی مقطع مثل دوچرخه سواری، شنا و الپتیکال می تواند به بازیابی قدرت و حرکت مچ پای آسیب دیده کمک کند.

تمرینات توانبخشی

تمرنات تقویتی پرونئال

تمریناتی است که در آن ها از طناب الاستیک برای کمک به بازیابی قدرت عضلات پا استفاده می شود.
1.    طناب الاستیک را به یک جسم محکم ببندید.
2.    طناب را دور جلوی پای چپ حلقه کنید.
3.    در حالی که سایر بخش های پا روی زمین ثابت قرار دارد، بخش جلوی پا را به سمت چپ بکشید.
4.    موارد 1 تا 3 را با کشیدن طناب متصل به جلوی پای راست به سمت راست تکرار کنید.

حرکات ورزشی تقویت ساق پا

حرکات تقویتی ساق پا را می توان با بالا بردن انگشتان پا بر روی لبه یک پله با یا بدون وزنه انجام داد.
1.    طوری بایستید که سینه ی پا بر روی یک پله قرار داشته باشد. برای ثابت ماندن خود دستتان را به میله های راه پله بگیرید.
2.    زانوها را کمی خم کنید و به آرامی پاشنه ی پا را پایین بیاورید.
3.    سپس به آرامی با فشار دادن سینه ی پا به پله، پاشنه ی پا را بالا بیاورید.
4.    موارد 1 تا 3 را تکرار کنید.

حرکات عمقی

این حرکات بر روی تخته ی تعادلی انجام می شود. می توانید از صفحه ی متحرک یا ترامپولین استفاده کنید.